Αξιότιμοι κυρίες και κύριοι,
ονομάζομαι Σπυριδούλα Λάγιου, είμαι μέλος της Εκτελεστικής Γραμματείας της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία.
Η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία αποτελεί τον τριτοβάθμιο κοινωνικό και συνδικαλιστικό φορέα των ατόμων με αναπηρία και των οικογενειών τους στη χώρα, κοινωνικό εταίρο της ελληνικής Πολιτείας σε ζητήματα αναπηρίας και ιδρυτικό μέλος του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Ατόμων με Αναπηρία (European Disability Forum) που αποτελεί τον μεγαλύτερο φορέα εκπροσώπησης των ατόμων με αναπηρία και των οικογενειών τους σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Η σημασία που η Συνομοσπονδία δίνει στα ζητήματα φύλου επιβεβαιώνεται από τη θέση μου στην Εκτελεστική Γραμματεία της Ε.Σ.Α.μεΑ. ως υπεύθυνης σε θέματα ισότητας των φύλων, γυναικών με αναπηρία και μητέρων παιδιών/ατόμων με αναπηρία.
Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά το ΚΕΘΙ για την πρόσκληση που απηύθυνε στη Συνομοσπονδία, δίνοντάς μας έτσι τη δυνατότητα να μιλήσουμε για την ευπαθή ομάδα των γυναικών με αναπηρία, οι οποίες υφίσταται διπλή διάκριση λόγω αναπηρίας και λόγω φύλου και ως εκ τούτου αντιμετωπίζουν ιδιαίτερες δυσκολίες στην προσπάθειά τους να ενταχθούν στην κοινωνία, καθώς και για την ομάδα των μητέρων παιδιών/ατόμων με αναπηρία που η απαιτητική φροντίδα των παιδιών τους σε συνδυασμό με την έλλειψη υποστηρικτικών υπηρεσιών δημιουργεί ανυπέρβλητα επίσης εμπόδια στην κοινωνική τους ένταξη.
Αυτό που πρέπει να γίνει κατανοητό είναι ότι εάν οι γυναίκες υπο-εκπροσωπούνται στα κέντρα λήψης πολιτικών αποφάσεων, τότε οι γυναίκες με αναπηρία είναι σχεδόν απούσες και αυτό διότι υφίστανται ποικίλους ιδεολογικούς και δομικούς αποκλεισμούς.
Η ένταξη στα κέντρα λήψης πολιτικών αποφάσεων προαπαιτεί την κοινωνική ένταξη. Αυτό σημαίνει ότι πληθυσμιακές ομάδες που αντιμετωπίζουν προβλήματα κοινωνικού αποκλεισμού, όπως είναι οι γυναίκες με αναπηρία και οι μητέρες παιδιών/ατόμων με αναπηρία, ταυτόχρονα αποκλείονται και από τα κέντρα λήψης πολιτικών αποφάσεων.
Ειδικότερα, όσον αφορά στις γυναίκες με αναπηρία και με χρόνιες παθήσεις η κοινωνική ένταξή τους και ως εκ τούτου η ένταξή τους στα κέντρα λήψης πολιτικών αποφάσεων εμποδίζεται εξαιτίας:
α) του αποκλεισμού τους από την αγορά εργασίας με τις δραματικές συνέπειες που αυτός επιφέρει στη συμμετοχή τους στο κοινωνικό γίγνεσθαι,
β) της έλλειψης προσβασιμότητας στο δομημένο περιβάλλον καθώς και στην ενημέρωση/πληροφόρηση.
γ) της έλλειψης ποιοτικών υπηρεσιών υγείας, που είναι απαραίτητες για τη διασφάλιση της ποιότητας της ζωής τους και ως εκ τούτου για τη διεκδίκηση της συμμετοχής τους σε όλες τις δραστηριότητες της κοινωνικής ζωής.
Όσον αφορά στις μητέρες παιδιών με αναπηρία, από την μια μεριά η απαιτητική φροντίδα του μέλους με αναπηρία της οικογένειάς τους την οποία συνήθως αυτές επωμίζονται και από την άλλη η αποτυχία της ελληνικής Πολιτείας να θεσπίσει και να παράσχει υπηρεσίες υποστήριξης, τις οδηγεί στον αποκλεισμό από την εργασία και την κοινωνική ζωή και ως εκ τούτου στον αποκλεισμό από τα κέντρα λήψης πολιτικών αποφάσεων.
Τι να πούμε δε για τις γυναίκες με αναπηρία που διαβιούν στα ιδρύματα, οι οποίες αποτελούν τις πιο αποκλεισμένες μεταξύ των αποκλεισμένων; Αυτές όχι μόνο δεν μπορούν να συμμετέχουν στα κέντρα λήψης πολιτικών αποφάσεων, αλλά δεν μπορούν καν να αποφασίζουν για την ίδια τους τη ζωή, βιώνοντας πολύ συχνά ακραίες και βίαιες συμπεριφορές οι οποίες καταρρακώνουν την ανθρώπινη αξιοπρέπειά τους.
Αυτό που ως Συνομοσπονδία έχουμε διαπιστώσει είναι ότι:
- η αναπηρία δεν εντάσσεται οριζόντια στα ζητήματα ισότητας του φύλου (disability mainstreaming) και ως εκ τούτου οι πολιτικές, τα μέτρα και τα προγράμματα που η Πολιτεία εφαρμόζει για τις γυναίκες αγνοούν τις ανάγκες των γυναικών με αναπηρία και των μητέρων παιδιών/ατόμων με αναπηρία.
- η εθνική νομοθεσία δεν περιλαμβάνει ειδικές προστατευτικές διατάξεις για τις δύο προαναφερθείσες ομάδες, ακόμη και όταν αυτές οι διατάξεις αφορούν στις γυναίκες χωρίς αναπηρία.
Εξαιτίας των ανωτέρω θα λέγαμε ότι τα ζητήματα που αφορούν στις ομάδες γυναικών που εμείς εκπροσωπούμε δεν παρουσιάζουν καμία απολύτως εξέλιξη τα τελευταία χρόνια. Αντιθέτως παρατηρούμε αύξηση των διακρίσεων σε βάρος των ατόμων με αναπηρία και συρρίκνωση των κατοχυρωμένων δικαιωμάτων τους λόγω της δεινής οικονομικής κρίσης που πλήττει τη χώρα και της «εξαφάνισης» του κοινωνικού κράτους ως αποτέλεσμα των μνημονιακών υποχρεώσεων. Σε ένα περιβάλλον που αυξάνονται οι διακρίσεις, τα εμπόδια που αφορούν στη συμμετοχή στα κέντρα λήψης πολιτικών αποφάσεων μεγεθύνονται δραματικά.
Για τη βελτίωση της θέσης των γυναικών που εκπροσωπούμε στην ελληνική κοινωνία και για την προώθηση του ανθρώπινου δικαιώματος τους στη συμμετοχή στα κέντρα λήψης πολιτικών αποφάσεων απαιτείται:
1. Η εφαρμογή σε εθνικό επίπεδο της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία, την οποία η χώρα μας μαζί με το προαιρετικό πρωτόκολλό της έχει επικυρώσει με τον ν.4072/2012, στην οποία περιλαμβάνονται οι παρακάτω επιταγές (βλ. άρθρο 29):
«Τα Συμβαλλόμενα Κράτη εγγυώνται στα άτομα με αναπηρία πολιτικά δικαιώματα και την ευκαιρία να τα απολαμβάνουν, σε ίση βάση με τους άλλους, και αναλαμβάνουν:
α. Να διασφαλίζουν ότι τα άτομα με αναπηρίες μπορούν να συμμετέχουν, αποτελεσματικά και πλήρως, στην πολιτική και δημόσια ζωή, σε ίση βάση με τους άλλους, άμεσα ή μέσω ελεύθερα εκλεγμένων αντιπροσώπων τους, συμπεριλαμβανομένου και του δικαιώματος και της ευκαιρίας, για τα άτομα με αναπηρίες, να ψηφίζουν και να εκλέγονται……
β. Να προάγουν ενεργά ένα περιβάλλον, στο οποίο τα άτομα με αναπηρία μπορούν αποτελεσματικά και πλήρως να συμμετέχουν στο χειρισμό των δημόσιων υποθέσεων, χωρίς διακρίσεις και σε ίση βάση με τους άλλους και να ενθαρρύνουν τη συμμετοχή τους στις δημόσιες υποθέσεις….»
2. Η ένταξη της διάστασης της αναπηρίας σε όλες τις πολιτικές/προγράμματα/μέτρα του φύλου και η ένταξη της διάστασης του φύλου σε όλες τις πολιτικές/προγράμματα/μέτρα της αναπηρίας, δεδομένου ότι έχει διαπιστωθεί ότι οι πολιτικές ισότητας του φύλου αγνοούν ή αντιμετωπίζουν αποσπασματικά την αναπηρία και οι πολιτικές για την αναπηρία αγνοούν ή αντιμετωπίζουν αποσπασματικά το φύλο.
3. Η εφαρμογή στοχευμένων παρεμβάσεων για την άρση του κοινωνικού αποκλεισμού των γυναικών με αναπηρία και των μητέρων παιδιών/ατόμων με αναπηρία μέσω της ένταξής τους στον κόσμο της εργασίας. Αξίζει εδώ να επισημανθεί ότι ο Νόμος 3304/2005 για την ίση μεταχείριση στην απασχόληση και την εργασία μέσω του οποίου ενσωματώθηκε στην εθνική μας νομοθεσία η Οδηγία 78/2000 παρόλο που προστατεύει τα άτομα με αναπηρία από τις «άμεσες» και «έμμεσες» διακρίσεις δεν αντιμετωπίζει καθόλου το ζήτημα της πολλαπλής διάκρισης (π.χ. γυναίκες με αναπηρία). Η Ε.Σ.Α.μεΑ. έχει θέσει επανειλημμένως αυτό το ζήτημα στην ελληνική Πολιτεία.
4. Η παροχή υπηρεσιών υποστήριξης στις μητέρες παιδιών με αναπηρία προκειμένου να μπορούν συνδυάσουν την οικογενειακή με την επαγγελματική και κατ’ επέκταση την κοινωνική τους ζωή.
Σπυριδούλα Λάγιου
Μέλος της Εκτελεστικής Γραμματείας της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία